Haga

Recenzje

Kiedy polscy aktorzy uczyli się tekstu „Hagi”, nie mogli uwierzyć, że takie bzdury potrafią pleść najwyższe władze dużego kraju
(...)
Czasami, w ramach terapii, wyobrażamy sobie proces tych, którzy wymyślili, rozpoczęli i prowadzą wojnę w Ukrainie. Słowo „Haga” jest odzwierciedleniem nadziei na sprawiedliwość, bez której nasze głębokie rany długo nie będą się goić. (...)
„Haga” robi wrażenie na europejskich widzach, z których większość nie zna niuansów tego, co obecnie dzieje się w Rosji i w Ukrainie. Autorka pozwala widzom samodzielnie ocenić większość z wymienionych przestępców. Jest więc prawdopodobne, że każdy z nich umrze w swoim ulubionym stylu: Kadyrow zginie od tortur, Surowikin od bomb, Patruszew od nowiczoka, Simonjan od kłamstw, a Putin zostanie najpierw zdradzony, a potem spuszczony w wychodku. W końcu jedynym możliwym katharsis jest sprawiedliwa kara dla nich wszystkich. Bardzo chciałabym dożyć tego dnia sądu...

Maria Syrczyna, , https://fakty.ua/416049-v-polshe-sostoyalas-premera-spektaklya-gaaga-ukrainskogo-dramaturga-sashi-denisovoj, 28 lutego 2023

Czternastu znakomitych polskich aktorów opowiada widzom ze sceny historię o tym, jak Szojgu, Prigożyn, Surowikin, Kadyrow, Simonjan, Patruszew, Kowalczuk, Surkow i oczywiście Putin spotkali się w więzieniu, czekając na trybunał w Hadze za zbrodnie popełnione podczas wojny w Ukrainie. W pierwszej scenie cała ta zgraja zbiera się w więziennej stołówce, gdzie podczas konsumpcji skromnej więziennej racji żywnościowej zaczynają omawiać plan usprawiedliwienia swoich zbrodni.
(...)
Co ciekawe, sztuka ta jest tragikomedią nie dramatem. Tak, dramat wydaje się bardziej logicznym gatunkiem dla sztuki, która opowiada o wojnie, jej ofiarach i procesie zbrodniarzy wojennych. Ale sama Denisowa mówi, że nie można tego opowiedzieć językiem dramatu, bo kiedy w prawdziwym życiu dzieje się nawet nie dramat, a tragedia, to ludzie szukają ukojenia w sztuce. Stąd właśnie tragikomedia, żeby można było zarówno pośmiać się, jak i poważnie zastanowić się nad tym, co nawyczyniali ci zbrodniarze. Chwilami humor jest po prostu niezbędny, by wyprowadzić widzów z osłupienia po strasznym poprzez swoją prawdę monologu (a jest ich w sztuce kilka). Idealnie byłoby, gdyby po powrocie z teatru widz chciał włączyć komputer i znaleźć materiały dokumentalne o każdej z postaci występujących w spektaklu.

Oksana Gonczaruk, https://vesti.ua/kultura/kreml-v-tyuremnyh-robah-premera-ukrainskogo-spektaklya-gaaga-v-polshe,

Kiedy wojna się skończyła, wszyscy złoczyńcy zostali aresztowani i rozpoczął się proces - mówi mała ukraińska dziewczynka w pierwszej scenie dramatu "Haga" Saszy Denisowej. Premiera odbyła się w rocznicę inwazji Rosji na Ukrainę.
Świetnie zagrany spektakl "Haga" w Teatrze Polskim w Poznaniu łączy tragedię i czarny humor. Jest w nim trochę z bezczelności wczesnej twórczości Strzępki i Demirskiego, którzy chętnie sięgali po karykatury ludzi władzy i po drastyczne obrazy. Ale jest tu też gigantyczny ciężar tego, co dzieje się wciąż ledwie kilkaset kilometrów na wschód od teatru.

Witold Mrozek, https://wyborcza.pl/7,112395,29504104,putin-stanal-przed-sadem-na-razie-w-teatrze.html, 26 lutego 2023

Recenzowanie Hagi to wyjątkowo niewdzięczne zadanie. Przedstawiona na scenie wizja osądzenia rosyjskich zbrodniarzy wojennych za ludobójstwo popełnione w Ukrainie rozpala wyobraźnię samym swoim symbolicznym, głęboko humanistycznym potencjałem. Zwłaszcza że wiemy, iż za koncepcją przedstawienia od początku do końca stoi ukraińska dramatopisarka i reżyserka Sasza Denisowa, przy pomocy poznańskiego zespołu aktorskiego mówiąca w pierwszej osobie liczby mnogiej – w imieniu swego narodu – o zbrodniach putinowskiego reżimu. Choć Haga to tylko polityczna fantazja, wyraża wszystko, co od roku myślimy i czujemy na temat wojny rozpętanej za naszą wschodnią granicą. Siła teatralnego gestu uruchomionego w Teatrze Polskim jest więc olbrzymia – a jego pomysłodawcą był, co warto podkreślić, Maciej Nowak, któremu po raz kolejny nie można odmówić znakomitego społecznego słuchu i teatralnego zmysłu.

Adam Domalewski, https://teatrologia.pl/recenzje/adam-domalewski-nie-do-smiechu/, 2 marca 2023

Kiedy Putin i jego szajka na scenie stają się nieprzyzwoicie śmieszni, bowiem autorzy widowiska celowo odrzucają tradycyjnie pojmowane decorum, tracą przypisywaną im grozę. Stają się menażerią potworów, za chwilę rzucą się sobie do gardeł. My zaś przestajemy się ich bać albo boimy się choć trochę mniej. Dlatego „Hagi” nie wolno zlekceważyć, bo ma ważniejszą niż tylko artystyczna rolę do odegrania - może stać się skuteczną terapią. Przypisujemy dygnitarzom z Kremla nadludzkie moce, tymczasem w Polskim są niczym więcej niż tylko małymi monstrami, idealnymi do zilustrowania tezy Hannah Arendt o banalności zła.

(...)
W „Hadze” rosyjscy dygnitarze czekają na sprawiedliwość. Są Szojgu, Patruszew, Kowalczuk, Kadyrow, Surowikin, Matwijenko, Prigożyn. Jest i sam wódz. Nie wszystkich znamy, więc w prologu spektaklu pokrótce dowiadujemy się, jakie pełnili funkcje w aparacie władzy. Denisowa z autorem kostiumów Janem Kozikowskim nie dba szczególnie, by byli łudząco podobni do swych pierwowzorów. Wraz aktorkami i aktorami Polskiego charakteryzuje ich grubą kreską, daje znaczące gesty i grymasy. Próbują więc się bronić, oskarżać Ukraińców i Amerykanów, umniejszać swe zadania w aparacie zbrodni. Pozbawieni atrybutów dawnej potęgi, zostają bezlitośnie ogołoceni również z powagi, a w rezultacie doszczętnie skompromitowani.

Jacek Wakar, https://jacekwakar.pl/blog/recenzje/bardzo-smieszne-potwory?fbclid=IwAR3jYQsDM_2DH7VlDBtEi0B0iOd6vpVFyTJ5jtMvXnddMZZQyQhmmMOL0PE, 16 marca 2023

Steff Nellis w artykule Enacting Law: The Dramaturgy of the Courtroom on the Contemporary Stage stawia tezę, że spektakle operujące dramaturgią sali sądowej można podzielić na dwa podgatunki: rekonstrukcje słynnych procesów sądowych, które w dużej mierze opierają się na dwudziestowiecznych praktykach dokumentalnych, oraz performatywne (p)rekonstrukcje potencjalnych procesów, które jeszcze się nie odbyły lub nie mogą się odbyć z powodów systemowych. Haga Denisowej realizuje ten drugi model, choć wydaje się też, że autorka scenariusza dużo czerpie z opisywanego przez Hannah Arendt procesu nazistowskiego zbrodniarza Adolfa Eichmanna. W szczególności odwołuje się do słynnej koncepcji banalności zła: w pewnym momencie spora część bohaterów spektaklu postanawia bowiem obrać strategię obronną polegającą na bagatelizowaniu swojego udziału w wojnie i na zasłanianiu się wykonywaniem zawodowych obowiązków pod groźbą czy wypełnianiem płynących z góry rozkazów i poleceń. Kto więc jest głównym sprawcą tej przemocy? Najłatwiej byłoby odpowiedzieć, że Putin, ale twórcy unikają tutaj prostych rozpoznań, wskazując raczej na wielowiekowy i skomplikowany kulturowo-społeczno-polityczny proces kultywowania rosyjskiego przekonania o własnej wielkości i wyjątkowości.
(...)
Warto jednak wspomnieć, że Haga została świetnie przyjęta przez ukraińskich krytyków teatralnych, którzy podkreślali w swoich recenzjach, jak dużą moc ma – nawet jeśli póki co tylko wyobrażona – perspektywa nadejścia sprawiedliwości i ukarania tych, którzy dopuścili się zbrodni.

Wiktoria Tabak, https://grotowski.net/performer/performer-25/wojna-na-scenie?fbclid=IwAR11ctZ_upKkbPsCqkFVG-awrVFXlwbd8AUN5AdIf54vKkInfqGAvz6Q0O8,